Bywgraffiad Gwyneth Lewis
Apwyntiwyd Gwyneth Lewis yn Fardd Cenedlaethol cyntaf Cymru o 2005-06.
Enillodd Goron Eisteddfod Genedlaethol Bro Morgannwg yn 2012 gyda'r bryddest "Ynys".
Cyfansoddodd Gwyneth y geiriau chwe troedfedd o daldra ar flaen Canolfan Mileniwm Cymru ym Mae Caerdydd.
Cyhoeddodd dair cyfrol o farddoniaeth yn Gymraeg, yn cychwyn gyda Sonedau Redsa (Gomer, 1990).
Cyrhaeddodd Cyfrif Un ac Un y Dri (Barddas, 1996) restr fer Gwobr Llyfr y Flwyddyn ac enillodd Y Llofrudd Iaith (Barddas, 1999) y wobr.
Perfformiwyd y cerddi fel drama gan fyfyrwyr Adran Astudiaethau Theatr, Ffilm a Theledu Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth.
Mae'r gyfrol Tair Mewn Un (Barddas, 2005) yn cyfuno'r cyfrolau. Bydd Treiglo, casgliad newydd o gerddi, yn ymddangos fis Hydref 2017.
Ysgrifennodd Gwyneth y geiriau ar gyfer dwy opera i blant ac oratorio i Gorws Opera Genedlaethol Cymru a chantorion amatur.
Bu Gwyneth yn Fardd Preswyl yn Adran Ffiseg a Seryddiaeth Prifysgol Caerdydd. Cyfieithodd ddwy ddrama o'r Saesneg i'r Gymraeg, The Tempest gan Shakespeare a Medea Euripides.
Yn Saesneg cyhoeddodd Parables & Faxes (Bloodaxe, 1995), Zero Gravity (Bloodaxe, 1998) a Keeping Mum (Bloodaxe 2003), sy'n cynnwys cyfieithiad rhannol o'r Llofrudd Iaith.
Mae Gwyneth wedi ysgrifennu dau lyfr ffeithiol: Sunbathing in the Rain (2002), yn ymdrin ag iselder ysbryd, a Two in a Boat (2005) yn adrodd hanes mordaith o Gaerdydd i Ogledd Affrica, yn dilyn trywydd allforio glo o'r porthladd.
Cafodd Gwyneth ei haddysg yn Ysgol Gyfun Rhydfelen ac enillodd y Fedal Lenyddiaeth yn Eisteddfod yr Urdd yn y Barri (1977) a Llanelwedd (1978).
Astudiodd Saesneg yng Nghaergrawnt a treuliodd dair mlynedd yn yr Unol Daleithiau fel Cymrodor Harkness.
Wedyn aeth i Rydychen i ysgrifennu doethuriaeth ar waith Iolo Morganwg cyn dychwelyd i Gymru a gweithio fel cynhyrchydd teledu. Gadawodd y BBC i ysgrifennu'n amser llawn yn 2002.
Ers hynny, mae wedi treulio mwy o amser yn yr UD, yn gymrawd yn Harvard, Stanford ac yn dysgu y adrannau Saesneg Prifysgolion Princeton a Bread Loaf, lle hi oedd Athro Llenyddiaeth Robert Frost 2016.
Mae Gwyneth yn aelod o'r Academi ac o Orsedd y Beirdd. Bu'n Gymrawd NESTA, ac mae'n Gymrawd er Anrhydedd ym Mhrifysgolion Caerdydd, Lerpwl, Bangor, Aberystwyth a Morgannwg. Mae hefyd yn aelod o Gymdeithas Ddysgedig Cymru.
Yn 2010 enillodd wobr Cholmondely y Gymdeithas Awduron, yn cydnabod corff o waith nodedig ac, yn 2017, un o wobrau Creadigol Cymru.